Divan-ı Lügati’t-Türk’ün günümüzde sadece İstanbul Millet Kütüphanesi’nde bir adet nüshası bulunmaktadır. Ve bu nüshanın da istinsahı Save’de doğup Sam’da yasayan Muhammed bin Ebi Bekir ibni Ebi’l-Feth tarafından 1 Ağustos 1266 Pazar günü Sam’da tamamlanmıstır. Bu nüshanın ortaya çıkış hikâyesi ilginçtir. Kilisli Rıfat’tan elde edilen bilgilere göre, Meşrutiyetin ilk yıllarında Emrullah Efendi’nin maarif nazırlığı döneminde maliye nazırlarından Nazif Paşa’nın akrabası bir hanım Sahaflar Çarsısı’na satılık bir kitap getirmiş; kitapçı Burhan Efendi de bunu satmak üzere maarif nezaretine götürmüstür.

Ancak Nezaret, kitap için istenen 30 sarı lirayı çok gördüğü için kitabı satın almamıştır. Bunun üzerine kitapçı Ali Emiri Efendi’ye de kitabı göstermiştir. Ali Emiri, kitabı inceledikten sonra değerini takdir ederek istenen 30 sarı lirayı ödeyip hemen satın almıştır. Ancak bundan sonra da Ali Emiri Efendi herkese bu eserin öneminden bahsettiği halde, uzun müddet kimseye kitabı göstermemiştir. Daha sonraki yıllarda harcanan uzun çabalar ve Sadrazam Talat Paşa’nın araya girmesi ile bu değerli eser Maarif Nezareti’ne devredilerek ve Kilisli Rıfat Bey’in denetimi altında 1915-1917 yılları arasında üç cilt halinde bastırılarak kaybolmaktan kurtarılabilmiştir. Eser 1939-1941 yılları arasında, Besim Atalay’ın çevirisiyle 3 cilt halinde TDK tarafından yayınlanmıştır.

 

Divan-ı Lügati’t-Türk’ten seçmeler

Atasözleri

Avçı neçe al bilse, adhığ ança yol bilir.

Avcı ne kadar hîle bilse, ayı o kadar yol bilir.

 

Balık subda közi taştın 

Balık suda, gözü dışarıda.

 

Bilmiş yek bilmedük kişiden yeğ.

Tanıdık şeytan yabancıdan iyidir.

 

Keñeşliğ bilig üyreşür, keñeşsiz bilig obraşur 

Danışılmış bilgi güzelleşir, danışılmamış bilgi yıpranır.

 

İçtin angar oynayu
Keldi manga boynayu
Oynap meni argarur

Gönlüm coşar kaynaşır,
Evde onunla oynaşır;
Gelip üstüme nazlaşır,
Oynayıp beni yoruyor

 

 

 

Bardı közüm yarukı
Aldı özüm konukı
Kanda erinç kanıkı
Ümdi udin odgurur

Sevgi beni coşturdu,
Keder bende toplandı,
Gönlüm ona meyletti,
Yüzüm benim sararıyor